Türkçe'de bazı eklerin yazımına ilişkin...
4 posters
Sal :: Genel Kültür :: Kitap & Dergi
1 sayfadaki 1 sayfası
Türkçe'de bazı eklerin yazımına ilişkin...
...En çok ihlal edilen kural, “de” ve “da”ların yazımı ile ilgili
olanı. Ne zaman bitişik, ne zaman ayrı yazılacağının izahı aslında çok
da kolay değil. Türkçe’de iki türlü “de” vardır. Birincisi, ismin –de
hali olarak kullanılanıdır ki, bu her zaman bitişik yazılır. İkincisi
ise cümleye “dahi” anlamı katan, cümleden çıkartıldığında vurguyu
değiştirse de anlamı bozmayan “de”dir ki, bu da her zaman ayrı yazılır.
Dikkat edilirse, “cümleden çıkartıldığında vurguyu değiştirse de
anlamı bozmayan” gibi bir kayıt koyduk. Demek ki, ayrı mı bitişik mi
yazılacağının kestirilemediği zamanlarda, uygulanacak bir yöntemimiz
var: "De" (ya da "da") cümleden çıkartılır ve bakılır. Eğer ortada hala
anlamlı ve kurallı bir cümle var ise, ayrı yazılmalıdır. Eğer cümle
bozuluyor ise bitişik yazılmalıdır. Örneklendirmek gerekirse:
“Bu dağlarda maral gezer..” cümlesinden, -da ekini çıkarttığımızda
“bu dağlar maral gezer” gibi anlamsız bir şey çıkar ortaya. Demek ki
bitişik yazılmalıdır. “Gideceğin yere beni de götür” cümlesinde aynı
şeyi uygulayalım. "De" çıkartıldığı zaman “gideceğin yere beni götür”
gibi vurgu değişmiş olsa da tamamen kurallı ve anlamlı bir cümle kalır.
Haliyle ayrı yazılmalıdır..Küçük istisnaları vardır bunun da. En tipik
istisna “ya da” ifadesinin kullanıldığı cümlelerdir.
Bu konuyla ilgili bir küçük hatırlatmam daha var. Bitişik yazılan –de
ekleri, sonuna geldikleri kelimenin son harfine göre –te veya –ta
şeklini alabilirler. Sokakta, yürekte gibi..Ancak ayrı yazılan “de”
için böyle bir durum söz konusu değildir. Sadece “de” veya “da”
şeklinde yazılır. “Sokak da bizim, cadde de..” yahut “cellat da ağlıyor
kendi günahına” ifadelerinde olduğu gibi..
İhlal edilen kurallardan ikincisi, “ki” ekleriyle ilgili..(Dikkatli
bir okuyucu bu cümleye itiraz edecektir. Eğer bir ekten bahsediliyorsa,
onun ayrı yazılmasından bahsedilemez. Çünkü ayrı yazılan şey ek
değildir..Evet, gerçekten de böyledir ama bu bir bahs-i diğer..) Bağlaç
olan “ki”ler ayrı yazılır. Sahiplik, zaman ve yer belirtmede
kullanılanlar ise bitişik yazılır. Örneklendirelim..”Yarınki duruşmaya
katılamayacağım..” cümlesinde -ki eki zaman belirtmektedir. “Seninki de
dert mi” cümlesindeki –ki, sahiplik belirtir. “Dimyat’a pirince
giderken evdeki bulgurdan olmak” deyiminde ise yer belirtir. Bunların
hepsi bitişik yazılır. Bağlaç olan –ki için örnek vermek gerekirse,
“tam çıkıyordum ki o geldi”, “diyorum ki cebimde şelaleler saklasam” ya
da “ vur beni vur ki ölem ben” gibi ifadeleri sıralayabiliriz. Dikkat
edilirse, genel olarak çekimli bir fiilden sonra gelen “ki”lerin ayrı
yazıldığı görülür. Bunun da istisnaları vardır..
Bir üçüncü husus, soru ekleriyle ilgili. Soru eki olan –mi ve
bütün türevleri her zaman ayrı yazılır. “Geliyor mu”, “gidiyor muyuz”,
“yapar mısınız” gibi..
Alıntıdır.
olanı. Ne zaman bitişik, ne zaman ayrı yazılacağının izahı aslında çok
da kolay değil. Türkçe’de iki türlü “de” vardır. Birincisi, ismin –de
hali olarak kullanılanıdır ki, bu her zaman bitişik yazılır. İkincisi
ise cümleye “dahi” anlamı katan, cümleden çıkartıldığında vurguyu
değiştirse de anlamı bozmayan “de”dir ki, bu da her zaman ayrı yazılır.
Dikkat edilirse, “cümleden çıkartıldığında vurguyu değiştirse de
anlamı bozmayan” gibi bir kayıt koyduk. Demek ki, ayrı mı bitişik mi
yazılacağının kestirilemediği zamanlarda, uygulanacak bir yöntemimiz
var: "De" (ya da "da") cümleden çıkartılır ve bakılır. Eğer ortada hala
anlamlı ve kurallı bir cümle var ise, ayrı yazılmalıdır. Eğer cümle
bozuluyor ise bitişik yazılmalıdır. Örneklendirmek gerekirse:
“Bu dağlarda maral gezer..” cümlesinden, -da ekini çıkarttığımızda
“bu dağlar maral gezer” gibi anlamsız bir şey çıkar ortaya. Demek ki
bitişik yazılmalıdır. “Gideceğin yere beni de götür” cümlesinde aynı
şeyi uygulayalım. "De" çıkartıldığı zaman “gideceğin yere beni götür”
gibi vurgu değişmiş olsa da tamamen kurallı ve anlamlı bir cümle kalır.
Haliyle ayrı yazılmalıdır..Küçük istisnaları vardır bunun da. En tipik
istisna “ya da” ifadesinin kullanıldığı cümlelerdir.
Bu konuyla ilgili bir küçük hatırlatmam daha var. Bitişik yazılan –de
ekleri, sonuna geldikleri kelimenin son harfine göre –te veya –ta
şeklini alabilirler. Sokakta, yürekte gibi..Ancak ayrı yazılan “de”
için böyle bir durum söz konusu değildir. Sadece “de” veya “da”
şeklinde yazılır. “Sokak da bizim, cadde de..” yahut “cellat da ağlıyor
kendi günahına” ifadelerinde olduğu gibi..
İhlal edilen kurallardan ikincisi, “ki” ekleriyle ilgili..(Dikkatli
bir okuyucu bu cümleye itiraz edecektir. Eğer bir ekten bahsediliyorsa,
onun ayrı yazılmasından bahsedilemez. Çünkü ayrı yazılan şey ek
değildir..Evet, gerçekten de böyledir ama bu bir bahs-i diğer..) Bağlaç
olan “ki”ler ayrı yazılır. Sahiplik, zaman ve yer belirtmede
kullanılanlar ise bitişik yazılır. Örneklendirelim..”Yarınki duruşmaya
katılamayacağım..” cümlesinde -ki eki zaman belirtmektedir. “Seninki de
dert mi” cümlesindeki –ki, sahiplik belirtir. “Dimyat’a pirince
giderken evdeki bulgurdan olmak” deyiminde ise yer belirtir. Bunların
hepsi bitişik yazılır. Bağlaç olan –ki için örnek vermek gerekirse,
“tam çıkıyordum ki o geldi”, “diyorum ki cebimde şelaleler saklasam” ya
da “ vur beni vur ki ölem ben” gibi ifadeleri sıralayabiliriz. Dikkat
edilirse, genel olarak çekimli bir fiilden sonra gelen “ki”lerin ayrı
yazıldığı görülür. Bunun da istisnaları vardır..
Bir üçüncü husus, soru ekleriyle ilgili. Soru eki olan –mi ve
bütün türevleri her zaman ayrı yazılır. “Geliyor mu”, “gidiyor muyuz”,
“yapar mısınız” gibi..
Alıntıdır.
En son Schneider tarafından Paz Nis. 26, 2009 9:43 pm tarihinde değiştirildi, toplamda 2 kere değiştirildi
Schneider- Yönetici
- Mesaj Sayısı : 129
Points : 660
Reputation : 12
Kayıt tarihi : 25/04/09
Yaş : 32
Nerden : Sakarya
Geri: Türkçe'de bazı eklerin yazımına ilişkin...
Yazım kuralları konusundaki hassasiyetini burada da göstermişsin ve çok da iyi yapmışsın..
Tebrik ediyorum arkadaşım
Tebrik ediyorum arkadaşım
Salisch- Mesaj Sayısı : 10
Points : 11
Reputation : 1
Kayıt tarihi : 26/04/09
Geri: Türkçe'de bazı eklerin yazımına ilişkin...
Rica ederim
Gösterilmeli..
Gösterilmeli..
Schneider- Yönetici
- Mesaj Sayısı : 129
Points : 660
Reputation : 12
Kayıt tarihi : 25/04/09
Yaş : 32
Nerden : Sakarya
Geri: Türkçe'de bazı eklerin yazımına ilişkin...
Kesinlikle katılıyorum ..
Salisch- Mesaj Sayısı : 10
Points : 11
Reputation : 1
Kayıt tarihi : 26/04/09
Gaviscon- Mesaj Sayısı : 43
Points : 50
Reputation : 1
Kayıt tarihi : 26/04/09
Yaş : 31
Nerden : Sakarya
Geri: Türkçe'de bazı eklerin yazımına ilişkin...
yha ne bu yazım yanlışı düzeltme aşkı bilmiorum yanii nese ama ii yapmışınn:)
ösgee!- Mesaj Sayısı : 4
Points : 4
Reputation : 0
Kayıt tarihi : 26/04/09
Sal :: Genel Kültür :: Kitap & Dergi
1 sayfadaki 1 sayfası
Bu forumun müsaadesi var:
Bu forumdaki mesajlara cevap veremezsiniz